آشنایی با صنایع دستی استان کهگیلویه و بویر احمد

نوع دیگر طناب که جهت مهار گوسفندان بکار می رود از یک رشته اصلی به طول تقریبی دو متر و یک حلقه متصل به انتهای آنان تشکیل شده است به این رشته اصلی که گیس بافت است حلقه هایی متصل است که در موقع لزوم حلقه ها از سر گوسفندان گذرانده می شود و حلقه انتهایی رشته اصلی که قابل تنگ و گشاد شدن است به میخ چوبی محکم می شود. از آنجائیکه طناب در زندگی عشایر کهگیلویه و بویر احمد نقش مهمی دارد و استفاده از آن برای انجام کارهای مختلف روزانه ضروری است، زنان عشایر کهکیلویه و بویر احمد با استفاده از مو یا پشم تابیده شده طنابهایی می بافند که مصارف گوناگون دارد: در برپایی سیاه چادر، مهار گوسفندان، محکم کردن ابزار کشاورزی و ….

سیاه چادر در حالت عادی دارای سوراخ و منفذهای بسیاری است که در تابستان عبور هوا از این منافذ سبب می شود هوای درون آن خنک و مطبوع بماند و نکته جالب تر در مورد سیاه چادر این است که با بارش باران با جذب رطوبت اندکی این منافذ خودبخود بسته شده و از ورود باران به درون آن جلوگیری می شود. در میان خورجین های قدیمی، خورجین هایی با بافت مشابه قالی نیز دیده می شود که بنظر می رسد بیشتر جنبه تزئینی داشته باشند، چرا که بعلت سنگینی وزن قالی بعید می نماید که بتوان در حمل و نقل مورد استفاده واقع شود. نوعی از طناب که برای مهار چهارپایان استفاده می شود گیس بافت است که در انتهای آن یک حلقه جادکمه ای مانند متصل است ودر صورت لزوم پای چهارپایان را درون حلقه جای داده با یک میخ چوبی به زمین محکم می کنند.

پس از شستن پارچه های فرسوده، آنها را به پهنای یک انگشت رشته، رشته کرده و بوسیله پرده می تابانند و از رشته های تابیده شده محصولات راه راه و زیبایی می بافند که به مصرف زیرانداز می رسد. توبره یا به گویش محلی عشایر کهگیلویه و بویر احمد توربه کیف مستطیل شکل زیبایی است که ابعاد آن 60 × 50 سانتیمتر است و دختران ایل به عنوان جهیزیه آن را به خانه شوهر می برند. ابعاد تقریبی آن 70 × 75 یا 70 × 70 سانتی متر است و نقوش رایج این محصول همان نقوشی است که در فرش ها و گلیم ها بکار می روند با این تفاوت که ابعاد پشتی کوچکتر از قالی گلیم است. صنایع دستی عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد همانند دیگر عشایر ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است و چون دامپروری و پرورش دام یکی از محورهای اصلی زندگی آنهاست.

صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد؛ ثمره دستانی که عشق جاری می‌کنند+ عکس

این هنرها که دست‌ساخته‌های پدید آمده از مواد طبیعی هستند، در روزگاری نه چندان دور کسب و پیشه مردمان این دیار و بخشی از فرهنگ جامعه ایران را تشکیل می‌دادند، شغل‌های فراموش شده‌ای که این روزها به نام هنر معروف شده و امروز تنها خاطره‌ای از برخی از آنها در اذهان باقی مانده است. سیاه چادر در حالت عادی دارای سوراخ و منفذهای بسیاری است که در تابستان عبور هوا از این منافذ سبب می‌شود هوای درون آن خنک و مطبوع بماند و نکته جالب‌تر در مورد سیاه چادر این است که با بارش باران با جذب رطوبت اندکی این منافذ خودبخود بسته شده و از ورود باران به درون آن جلوگیری می‌شود.

رودوزی‌های سنتی یا نقش‌دوزی معمولا روی پارچه‌های مخصوص برای تزیین بالش‌ها و لباس‌های سنتی و دیگر وسایل خانه استفاده می‌شود، این رودوزی‌ها در گذشته جزء ضروریات یک خانواده عشایری بوده اما متأسفانه امروزه با ورود ماشینی آن و نقوش مدرن در حال منسوخ شدن است. ویژگی منحصر به فرد این محصول این است که وارونه بافته می‌شود و بافنده بدون استفاده از نقشه و به صورت ذهنی نقوش متفاوت زیبایی را می‌بافد که اصلا در رویه طرف خود پیدا نیست اما پس از اتمام کار مشخص می‌شود که این کار مهارت زیادی را می‌طلبد. لباس‌های سنتی کهگیلویه و بویراحمد از معدود لباس‌های سنتی کشور هستند که ورود بیگانگان نتوانسته بر آنها تأثیر بگذارد، به طوری که در بسیاری از روستاها و حتی شهرهای استان از این لباس‌ها استفاده می‌شود.

گلیم، جاجیم، مشته، سیاه چادر، مهلو و میخک تنها گوشه‌ای از هنر دستان زنان و مردان لرزبان استان کهگیلویه و بویراحمد است، هنرهایی که ریشه در اعماق فرهنگ کهن مردم این خطه از سرزمین ایران دارد. تکنیک بافت سیاه چادر از نوع ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین دستبافته‌ها است، اما به سبب استفاده از موی بز به عنوان مواد اولیه، بالاترین کارآیی و کاربرد را به عنوان چادر عشایر دارد. جواهرات در میان مردم استان کهگیلویه و بویراحمد شامل گردنبند مهلو، گردنبند میخک، گردنبند مهره‌ای، عنبردان، قاب قرآن، النگو و دستبند مهره‌ای، گیسوبند و بازوبند بوده است. کاربرد بافت سفره در استان کهگیلویه و بویراحمد مخصوص پخت نان محلی است به این صورت که قبل از شروع کار، سفره را پهن کرده و مقداری آرد و وسایل پخت نان روی آن قرار می‌گرفت.

معرفی صنایع دستی و سوغات استان کهگیلویه و بویراحمد

شامل محوری فلزی به طول 30 سانتیمتر بنام « لیر ، lir » و 2 قطعه های شکل فلزی یا چوبی به طول حدود 20 الی 22 سانتی متر بنام « پره » می باشد و در وسط پره ها سوراخی است که لیر از آن عبور می کند و از پره برای ریسیدن پشم و مو استفاده می شود ، برای ریسیدن مو یا پشم گلوله شده را دور دست چپ می چرخانند و یک سر دیگر را به پره می پیچند و با چرخیدن پره به یک جهت به ریسیدن آن آغاز و به درو پره جمع می گردد. نوع دیگر طناب که جهت مهار گوسفندان بکار می رود از یک رشته اصلی به طول تقریبی دو متر و یک حلقه متصل به انتهای آنان تشکیل شده است به این رشته اصلی که گیس بافت است حلقه هایی متصل است که در موقع لزوم حلقه ها از سر گوسفندان گذرانده می شود و حلقه انتهایی رشته اصلی که قابل تنگ و گشاد شدن است به میخ چوبی محکم می شود.

از آنجائیکه طناب در زندگی عشایر کهگیلویه و بویر احمد نقش مهمی دارد و استفاده از آن برای انجام کارهای مختلف روزانه ضروری است، زنان عشایر کهکیلویه و بویر احمد با استفاده از مو یا پشم تابیده شده طنابهایی می بافند که مصارف گوناگون دارد: در برپایی سیاه چادر، مهار گوسفندان، محکم کردن ابزار کشاورزی و. پشم که از گوسفند (میش ) قیچی می شود بعد از شستشو آنها را با چوبی بنام ترکه که از درخت بادام وحشی تهیه و طول 5/1 متر می باشد و با زدن خار و خاشاک آنها را می گیرند و آماده می نمایند و سپس آنها را به صورت گلوله در می آورند. در میان خورجین های قدیمی، خورجین هایی با بافت مشابه قالی نیز دیده می شود که بنظر می رسد بیشتر جنبه تزئینی داشته باشند، چرا که بعلت سنگینی وزن قالی بعید می نماید که بتوان در حمل و نقل مورد استفاده واقع شود.

نوعی از طناب که برای مهار چهارپایان استفاده می شود گیس بافت است که در انتهای آن یک حلقه جادکمه ای مانند متصل است ودر صورت لزوم پای چهارپایان را درون حلقه جای داده با یک میخ چوبی به زمین محکم می کنند. در گذشته این محصول کمتر جهت فروش به بازار عرضه می شد و چون محصولی خود مصرفی بود و در بافت آن قید و بندهای رایج بازار را نداشتند ، نقوش و رنگهای دلخواه و متناسب سلیقه خود را در بافت گبه بکار می بردند. این نقوش برگرفته از پیشینیان و نسل های قبلی است که به بافندگان امروزی انتقال یافته است و با نقوشی از طبیعت پیرامون خود و اشیاء خود و اشیاء مورد علاقه تولید کنندگان ترکیب و مزین شده است.

منبع